Messi hay Jordan?

Thật lòng mà nói, nếu bạn đang đọc điều này, hẳn bạn đã từng lướt qua một bình luận nào đó khẳng định “Jordan > Messi > C罗 > James”. Rồi bạn dừng lại, chớp mắt, kiểm tra ly cà phê của mình — vì dù có yêu quý đến đâu cũng không thể lý giải được thứ hạng đó.

Là một nhà phân tích bóng đá từng xây dựng mô hình xG và phân tích dữ liệu UEFA, tôi cho rằng những so sánh xuyên môn thể thao không chỉ gây hiểu lầm mà còn sai lệch về mặt thống kê. Nhưng đúng là chúng rất hấp dẫn (và đôi khi khiến người ta bực mình).

Vấn đề của so sánh xuyên môn thể thao

Chúng ta đều gắn bó mạnh mẽ với môn thể thao mình yêu thích. Với người hâm mộ bóng đá Anh, việc thấy Messi bị coi là ‘chỉ biết rê bóng’ bởi những người Mỹ ngưỡng mộ Jordan như thể họ nói rằng hệ thống pressing của Arsenal chẳng hiệu quả vì không chơi sơ đồ 4-3-3.

Nhưng sự thật lạnh lùng là: so sánh hiệu suất vận động giữa các môn khác nhau cần hơn là trực giác — cần các tiêu chí đo lường rõ ràng.

Cầu thủ bóng đá không nhảy lên chặn bóng; cầu thủ bóng rổ không chuyền bóng dưới áp lực từ trung tuyến. Kỹ năng của họ không song hành — huống chi là so sánh được.

Tại sao Jordan không ‘tốt hơn’ Messi theo thống kê?

Hãy xem số liệu:

• Lionel Messi ghi 825 bàn và kiến tạo 376 pha trong sự nghiệp (đến năm 2024) — gần như mỗi hai trận có một bàn.
• Michael Jordan ghi trung bình 30,1 điểm/trận trong sự nghiệp NBA — tuyệt vời thật, nhưng anh chưa từng thi đấu chống lại đội hình đầy đủ suốt 90 phút ở cường độ cao; cũng chưa từng dẫn dắt đội qua mùa giải bị chấn thương như Ronaldo.

Bây giờ hãy nói về tầm ảnh hưởng:

• Messi giành nhiều Quả Bóng Vàng nhờ các chỉ số tiên tiến như xG và xA.
• Jordan giành 6 danh hiệu vô địch NBA nhờ sức mạnh ghi điểm vượt trội — nhưng chẳng có chỉ số nào tương đương trong bóng rổ để đo sự tạo ra giá trị liên tục qua thời gian, khu vực và áp lực thể chất.

Vâng, cả hai đều vĩ đại. Nhưng nói ai ‘tốt hơn’ người kia? Đó giống như hỏi cái nào quan trọng hơn: động cơ hay hộp số?

Huyền thoại về cuộc đua GOAT toàn cầu

Tôi từng thấy fan tranh luận rằng “Jordan có lãnh đạo tốt hơn” hay “Messi chẳng thắng được nếu không có đồng đội”. Được thôi — nhưng đó không phải thước đo khách quan; đó chỉ là những câu chuyện được gói gọn trong lớp áo cảm xúc.

Dữ liệu chẳng quan tâm màu áo yêu thích của bạn. Nó chỉ quan tâm đến mẫu hình qua thời gian và bối cảnh.

Khi xét theo hiệu suất bền vững (dùng công cụ tôi lập trình bằng Python), ngay cả Cristiano Ronaldo còn vượt xa hầu hết huyền thoại NBA về đóng góp tổng thể trong thập kỷ — kể cả hiệu suất trên sân mỗi phút chơi.

Tuy nhiên… đừng buộc ai phải chọn giữa vũ khí của LeBron và tốc độ của Mbappé — hay giữa khả năng ném xa của Curry và kỹ thuật dứt điểm của Kane.

Kết luận cuối cùng (có chút hài hước khô)

Bạn có thể yêu cả hai môn thể thao mà không cần tuyên bố môn nào vượt trội. Thậm chí việc xếp hạng chúng chẳng phải là phân tích thực sự mà phần lớn là biểu hiện nhận dạng nhóm — kiểu giơ cờ ở giờ nghỉ giữa trận vậy.

Nếu muốn hiểu sâu về hiệu suất vận động thực tế? Dùng dữ liệu — đừng dùng diễn đàn hâm mộ nơi mọi người trao đổi hồi tưởng như thẻ Pokémon mà vẫn tự nhận mình là nhà khoa học.

Tuần tới: Cách xG dự đoán chính xác kết quả Champions League — không cần ý kiến cá nhân.